2024 wordt, nogmaals, een “moederjaar” voor de verkiezingen. Zowel het federaal, Vlaams, als Europees parlement zullen herkozen worden in het voorjaar. In oktober van hetzelfde jaar volgen dan gemeenteraadsverkiezingen.
Deze laatste zullen onder een andere vorm dan in het verleden georganiseerd worden. Het decreet lokaal bestuur werd immers grondig aangepast en wijzigde heel wat regels met betrekking tot deze stembusgang. Meest opvallend is wellicht het afschaffen van de opkomstplicht.
Onze partij ijverde reeds jarenlang voor dit principe, en wil liefst ook op andere niveaus de opkomstplicht omzetten in een opkomstrecht. Zelf ben ik een koele minnaar van de omzetting omdat ik vind dat het behoort tot de schaarse burgerplichten die we hebben om bezig te zijn met wie ons bestuurt en hoe men ons bestuurt.
Het argument dat ons land één van de laatste is met een plicht, doet niet ter zake. Ons land heeft een traditie in het verdedigen van rechten en vrijheden, waarden van de democratie. En daar behoort, in mijn ogen, stemplicht ook bij.
De meerderheid in het parlement besliste er anders over: 2024 wordt dus het eerste jaar zonder opkomstplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen. In de praktijk zal dit betekenen dat er met twee soorten argumenten campagne zal moeten gevoerd worden.
Een eerste reeks zal mensen er moeten van overtuigen om naar de stembus te gaan, een tweede reeks zal de stemmers moeten overtuigen van het grote gelijk van een partijprogramma. Misschien zal het voordeel van deze werkwijze zijn dat er meer inspanningen zullen geleverd worden om het belang van verkiezingen in de kijker te plaatsen. En om duidelijk te maken dat in een volwassen maatschappij waar inspraak en participatie hoog op de agenda staan, deelnemen aan verkiezingen een vanzelfsprekendheid horen te zijn.
Er zijn in de loop van de geschiedenis in alle democratische landen zware offers gebracht om algemeen stemrecht voor iedereen te realiseren. Het zal in de campagne van 2024 aan de orde zijn om dit in herinnering te brengen en op de verantwoordelijkheid te wijzen van iedereen die zich begaan voelt bij het wel en wee van onze samenleving.
Het is een uitdaging om te trachten zoveel mogelijk medeburgers te overtuigen van het belang van hun stem. Elke uitdaging biedt ook kansen. De kans dat diegenen die gaan stemmen het met meer overtuiging zullen doen dan in het verleden, is groot. Deze kans moeten we grijpen om van elk gemeente- of stadsbestuur een meer transparante, open en betrokken organisatie te maken.
Onze partij stond aan het roer bij de decreetwijziging die opkomstplicht omzette in opkomstrecht. Ze moet nu ook werk maken van initiatieven om daadwerkelijke burgerbetrokkenheid te realiseren in het dagelijks beleid van elke stad en elke gemeente.