februari 2022

Iedereen die geloofde dat met het beëindigen van Wereldoorlog II de vrede in Europa voor goed verworven was, voelt zich vandaag op zijn minst koud gepakt door een machtswellusteling van het ergste soort, de president van Rusland.

We waren met velen die dachten dat “nooit meer oorlog” een realiteit geworden was. De miljoenen mensen die destijds gestorven zijn om de vrede en de vrijheid te herwinnen op nazi-Duitsland, de afkondiging en ratificering door zoveel landen van de Universele verklaring van de Rechten van de Mens, de oprichting en uitbreiding van de UNO, de EU en de NAVO: het waren allemaal tekenen dat wereldleiders en hun bevolking geloofden in eendracht, overleg en, indien nodig, vreedzaam uitpraten van conflictueuze toestanden.

Het machtsvertoon en het escalerende geweld waarmee Rusland Oekraïne binnenviel is ongezien in een wereld die prat gaat op de verworvenheden van een parlementaire democratie waarin meningsverschillen met woorden en niet met wapens beslecht worden.

In Rusland is van parlement en democratie natuurlijk nauwelijks sprake, en het kijkt al decennialang (Poetin is 22 jaar aan de macht) argwanend naar zijn westelijk grens waar “het westen” en zijn geplogenheden meer en meer opschuiven in de richting van haar eigen grenzen.

Kenners beschrijven Poetin als een stilaan wereldvreemde autocraat die zich uitsluitend met jaknikkers laat omringen, een situatie die in de westerse landen ondenkbaar is.

Het conflict is natuurlijk veel ingewikkelder dan de figuur van Poetin alleen, het heeft niet alleen politieke maar ook economische en financiële oorzaken en consequenties. Een politieke leider als Poetin maakt het op zijn ééntje echter wel mogelijk dat uitwassen in smeulende conflicten ontstaan en leiden tot oorlogen. Waar en wanneer hebben we deze gang van zaken nog gekend…?

De afschuwelijke gebeurtenissen van de voorbije dagen leren ons opnieuw dat we onze parlementaire democratie moeten koesteren en respecteren. Ook al zijn er tekorten die tot ergernissen leiden en veel verbeterpunten, ze blijft de beste, de enige waarborg voor het behoud van vrede, vrijheid en welzijn!

2024 wordt, nogmaals, een “moederjaar” voor de verkiezingen. Zowel het federaal, Vlaams, als Europees parlement zullen herkozen worden in het voorjaar. In oktober van hetzelfde jaar volgen dan gemeenteraadsverkiezingen.

Deze laatste zullen onder een andere vorm dan in het verleden georganiseerd worden. Het decreet lokaal bestuur werd immers grondig aangepast en wijzigde heel wat regels met betrekking tot deze stembusgang. Meest opvallend is wellicht het afschaffen van de opkomstplicht.

Onze partij ijverde reeds jarenlang voor dit principe, en wil liefst ook op andere niveaus de opkomstplicht omzetten in een opkomstrecht. Zelf ben ik een koele minnaar van de omzetting omdat ik vind dat het behoort tot de schaarse burgerplichten die we hebben om bezig te zijn met wie ons bestuurt en hoe men ons bestuurt.

Het argument dat ons land één van de laatste is met een plicht, doet niet ter zake. Ons land heeft een traditie in het verdedigen van rechten en vrijheden, waarden van de democratie. En daar behoort, in mijn ogen, stemplicht ook bij.

De meerderheid in het parlement besliste er anders over: 2024 wordt dus het eerste jaar zonder opkomstplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen. In de praktijk zal dit betekenen dat er met twee soorten argumenten campagne zal moeten gevoerd worden.

Een eerste reeks zal mensen er moeten van overtuigen om naar de stembus te gaan, een tweede reeks zal de stemmers moeten overtuigen van het grote gelijk van een partijprogramma. Misschien zal het voordeel van deze werkwijze zijn dat er meer inspanningen zullen geleverd worden om het belang van verkiezingen in de kijker te plaatsen. En om duidelijk te maken dat in een volwassen maatschappij waar inspraak en participatie hoog op de agenda staan, deelnemen aan verkiezingen een vanzelfsprekendheid horen te zijn.

Er zijn in de loop van de geschiedenis in alle democratische landen zware offers gebracht om algemeen stemrecht voor iedereen te realiseren. Het zal in de campagne van 2024 aan de orde zijn om dit in herinnering te brengen en op de verantwoordelijkheid te wijzen van iedereen die zich begaan voelt bij het wel en wee van onze samenleving.

Het is een uitdaging om te trachten zoveel mogelijk medeburgers te overtuigen van het belang van hun stem. Elke uitdaging biedt ook kansen. De kans dat diegenen die gaan stemmen het met meer overtuiging zullen doen dan in het verleden, is groot. Deze kans moeten we grijpen om van elk gemeente- of stadsbestuur een meer transparante, open en betrokken organisatie te maken.

Onze partij stond aan het roer bij de decreetwijziging die opkomstplicht omzette in opkomstrecht. Ze moet nu ook werk maken van initiatieven om daadwerkelijke burgerbetrokkenheid te realiseren in het dagelijks beleid van elke stad en elke gemeente.

We schrijven intussen, zonder ons nog te vergissen, 2022. Het nieuwe jaar is dus minder nieuw, onze hoop, verwachting en ook zorgen zijn echter nog dezelfde als in het prille begin van het jaar, als vorig jaar en twee jaar geleden. Coronacijfers beheersen nog steeds het nieuws. Voor politici van alle niveaus blijft het moeilijk werken aan “gewone” uitdagingen zolang de pandemie niet onder controle is. Vooral op federaal en Vlaams niveau is er in deze legislatuur, die nu halfweg is, nog geen sprake van dat grote knelpunten zijn aangepakt, laat staan opgelost.

Integendeel: de energiefactuur voor mensen en organisaties is er bovenop gekomen. Stonden o.a. al op de “to do”-lijst: de kernuitstap, de hervorming van de belastingen, de ziekenhuishervorming, en, voor de Vlaamse regering, de bouwshift, de regiovorming, PFOS en de doorbraak rond Oosterweel, opvang in het kader van psychische gezondheidszorg,…

Allerhande premies en tegemoetkomingen in het kader van Corona hebben de Belgische en Vlaamse financiële middelen zodanig doen slinken dat ernstige oplossingen bieden voor andere problemen veel moeilijker is geworden. Diegenen die hun energiefacturen exponentieel zien stijgen, (en wie is dat niet?) zullen het geweten hebben…

Onze Belgische aanpak van de pandemie kreeg vaak negatieve commentaren van, uiteraard, de politieke oppositie, maar ook van burgers en van perslui. Niet altijd terecht als we internationale commentaren horen. De pandemie was een onbekend gegeven voor onze politici, de aanpak ervan ook, en toch staat ons land redelijk hoog in de ranking van verstandige beslissingen op dit vlak.

Als in de komende weken en maanden de ziekte stilaan op de achtergrond zal geraken, dan is dat zeker te danken aan de samenspraak en het teamwerk die er in de periode van grootste zorgen tussen wetenschappers en politici zijn geweest. Daar mogen we terecht fier op zijn.

Bovenstaande vaststelling zou een les mogen en zelfs moeten zijn. Het is daarom hemeltergend vast te stellen dat bij de overgang naar een normalere agenda niet alleen meerderheid en oppositie maar ook coalitiepartners elkaar voortdurend voor de voeten lopen, tegenspreken en collega’s de loef proberen af te steken.

Parlementsleden van regeringspartijen bekritiseren voortdurend de ministers van de coalitiepartners, zeggende dat “hun” minister een ander, lees “beter”, voorstel op tafel had gelegd… Misschien moet die minister dan zijn of haar conclusies trekken en ook in de oppositie gaan plaatsnemen om plaats te maken voor iemand die de collega’s wél kan overtuigen.

Er zijn grote maatschappelijke problemen die dringend aangepakt moeten worden. De meeste mensen hebben er alle begrip voor dat dit niet eenvoudig is, dat het tijd en veel overleg vraagt. Mensen hebben echter geen enkel respect voor ruziemakers en egotrippers. Mensen vinden het, terecht, verschrikkelijk, als politici mekaar aftroeven op sociale media en geen enkele uiting van collegialiteit geven.

De legislatuur is halfweg, over twee jaar komt er een jaar aan met verkiezingen op alle niveaus. Als de huidige beleidsmakers op een redelijke uitslag willen kunnen rekenen, moeten ze, om te beginnen, de handen ééndrachtig in elkaar willen slaan, in “wij”-termen beginnen denken, de collega’s laten scoren en zelf een zekere nederigheid in acht nemen.

Ik durf niet te voorspellen wat het verkiezingsresultaat van de huidige regerende partijen zal zijn, als er van niet meer staatmanschap blijk wordt gegeven!